Okolice miasta

Mirów. Ruiny zamku wzniesionego prawdopodbnie na przełomie XIV i XV wieku przez Krystyna z Koziegłów Starszego, kasztelana sądeckiego, być może przez rozbudowę istniejącej tu uprzednio strażnicy warownej. W latach 1446 – 1473 zamek był własnością  Jana Hińczka z rogowa herbu Działosza, męża Doroty Koziegłowskiej, a w końcu XV wieku – po okresie sporów majątkowych, właścicielami zamku zostali Myszkowscy herbu Jastrzębiec. Przedstawiciele różnych linii tej rodziny zarządzali dobrami mirowsko – żareckimi do lat dwudziestych XVII wieku. Później przejęli je Korycińscy herbu Topór i Mięcińscy herbu Poraj. W XVIII wieku  zamek stał już całkowicie opuszczony i częściowo zrujnowany. zespół obronno – mieszkalny dla podniesienia walorów obronnych i rezydencjonalnych został wydatnie rozbudowany w drugiej połowie XV i w XVI wieku. Składał się z zamku górnego i dolnego. Wjazd na dziedziniec od strony południowej prowadził przez fosę i wieżę bramną.

Bobolice. Ruiny zamku zbudowanego w czasach Kazimierza Wielkiego jako jedno z ogniw systemu obronnego zachodniej granicy państwa. W 1370 dostał się we władania księcia Władysława Opolczyka, który w roku 1379 podarował go swojemu dworzaninowi, Andrzejowi Węgrowi. Później zamek znajdował się w rękach prywatnych właścicieli: Szafrańców, Lisów z Wierzchowiska, Trestków, Rzeszowskich, Krezów, Chodakowskich i Męcińskich. Warownie znacznie rozbudowano na przełomie XV i XVI wieku. W drugiej połowie XVIII stulecia popadł w trwałą ruinę. Składał się z pierwotnego zamku górnego, wyposażonego początkowo w potężną wieżę i dwóch podzamczy.

Żarki – Przewodziszowice. Ruiny średniowiecznej strażnicy warownej, wzniesionej na samotnej skale z łamanego kamienia wapiennego, zapewne w XIV wieku. U podnóża skały znajdował się niewielki dziedziniec otoczony wałem i fosą. W pierwszej połowie XV wieku Przewodziszowice były własnością  słynnego rycerza – rozbójnika, Mikołaja Siestrzeńca, burgrabiego bedzińskiego i pana na pobliskim Jaroszowie.

Koziegłowy. Kosciół parafialny pw. Bożego Ciała zbudowany na początku XV wieku, rozbudowany w 1595 i 1679 roku. W prezbiterium gotyckie i renesansowe freski ze scenami Męki Pańskiej. Kościół szpitalny pw. Św. Barbary, zbudowany w drugiej połowie XVII wieku, gruntownie remontowany w 1846 roku. 

Żarki. Kościół parafialny pw. Św. Szymona i Judy Tadeusza zbudowany w 1522 roku, gruntownie przebudowany w XIX stuleciu. Kościół szpitalny pw. Św. Barbary, zbudowany pod koniec XVII stulecia Bożnica zbudowana w pierwszej połowie wieku XIX wieku. Cmentarz Żydowski założony w XIX wieku.

Żarki – Leśniów. Zespół klasztorny o. Paulinów, Kościół pw. Nawiedzenia NMP zbudowany w 1559 roku, rozbudowany w XVIII stuleciu oraz w latach 1846 – 1847, klasztor zbudowany w latach 1755 – 1756 oraz 1770 – 1771, rozbudowany w 1936 roku.

Potok Złoty. Kościół parafialny pw. Św. Jana Chrzciciela, zbudowany w połowie XV wieku, rozbudowany w pierwszej połowie XVII wieku, w 1780 oraz 1885 roku. Dwór klasycystyczny z pierwszej połowy XIX wieku, zwany „dworkiem Krasińskiego”. Pałac zbudowany w 1856 roku dla hrabiego Wincentego Krasińskiego, ojca poety Zygmunta, gruntownie przebudowany na przełomie XIX i XX wieku przez Raczyńskich.

Żarki - Kirkut – jedyny w pow. myszkowskim cmentarz żydowski znajduje się w Żarkach przy ul. Polnej. W 24 nieco chaotycznie rozmieszczonych rzędach znajdują się 793 macewy z XVIII, XIX i XX w. z charakterystyczną symboliką. Wiele z zachowanych grobów posiada kamienne obramowanie. Nekropolia zajmuje obszar ok. 2 ha, otoczona jest żywopłotem i z jednej strony kamiennym parkanem, w który wmurowano fragmentarycznie zachowane, zniszczone być może zębem czasu, macewy. 

Łutowiec – strażnica – mała forteca obserwacyjna wzniesiona w XIII w., usytuowana na skalistym wzniesieniu (390m npm), która na przełomie XV/XVI w. popadła w ruinę. Budowla mająca niegdyś wieżę, była dwuczęściowa: górna i dolna, wzmocniona fosą i wałem. Strażnica należała do pasma obronnego założonego przez Kazimierza Wielkiego do obrony granic Królestwa od strony śląskiej. Zachowały się niewielkie fragmenty kamiennych murów strażnicy opuszczonej po roku 1370.

Jaskinie – naturalne próżnie w skałach powstające wskutek różnorakich procesów geologicznych; najczęstszym procesem prowadzącym do powstania jaskiń są zjawiska krasowienia skał, a więć ich rozpuszczania przez wodę. Stopień trudności, długości korytarzy, różnica poziomów, występowania kominków, studni, zawalisk, szczelin oraz niekiedy szata naciekowa powodują zaliczanie ich przez grotołazów do miejsc nad wyraz atrakcyjnych dla speleologów. Największe skupisko jaskiń w Myszkowskim znajduje się w gminie Niegowa; są tam zarazem najciekawsze jaskinie Jury. W gm. Niegowa znajdują się pierwsza (J. Wierna dł. 1027m, głębokość 30m) i trzecia co do długości jaskinia na Jurze Krakowsko – Częstochowskiej – (J. Brzozowa dł. 645m głębokość 18m). Na tym terenie zlokalizowane są także inne, nie mniej rozległe jaskinie, mianowicie: J. Piętrowa 31m głębokości, J. Kryształowa 200m długości i 14m głębokości, J. księdza Borka w Niegowie 90m długości i 21m głębokości, J. Sucha  w Bobolicach 75m długości i 21 głębokości, jaskinia w Sokolnikach oraz J. Trześniowska mają po 70 m długości, Jaskinia w Trześniowie II 59m długości, a jaskinie Kamiennego Gradu oraz Ludwikowska po 50m długości. Każda z nich na swój sposób jest jednak niebezpieczna dla amatorów podziemnych wędrówek.

Brzozowa Jaskinia – znajduje się w Trzebniowie. Odkryta 19. IX 1999 r., jest trzecią pod względem długości jaskinią na Jurze krakowsko – Częstochowskiej. Długość 645 m, głębokość 18,5 m, wysokość otworu 400m npm. Jedna z najciekawszych jurajskich jaskiń z bogatą szatą naciekową; wejście zamknięte betonowym włazem.

Piętrowa Szczelina – siódma pod względem długości jaskinia na Jurze Krakowsko – Częstochowskiej. Długość 400m, głębokość 45m, wysokość otworu 400m npm. Jaskinia, odkryta 24 marca 1967 r., znajduje się we wnętrzu Wielkiej Góry, wzniesienia znajdującego się pomiędzy Niegową i Mirowem. Jaskinia jest jedną z największych i najciekawszych na Jurze. Ma ciekawą budowę, mianowicie u góry charakter szczelinowy, następnie zawalisko w dużej komorze i dalej ciąg korytarzy; można w niej natrafić na heliktyty o zabarwieniu miodowym. Końcowa partia jaskini zawiera korytarze wyjątkowo bogate w różnego kształtu kalcytowe nacieki o czerwonej barwie. Do pokonania szczeliny we wstępnej partii konieczna jest lina oraz umiejętności wspinaczkowe.

Wierna Jaskinia – największa w Myszkowskim i w ogóle na Jurze Krakowsko – Częstochowskiej; zarazem zaliczana do najpiękniejszych. Długość 1027m, głębokość 30m. Odkryta 2 stycznia 1976 r., w następnych latach poznawano kolejne korytarze, przy czym kolejne duże odkrycie nastąpiło 21 kwietnia 1991 r., kiedy to odnaleziono 120m korytarzy, a w tydzień później dalszych sto metrów. Wejście do jaskini, znajduje się w pobliżu przysiółka Ostrężnik należącego do wsi Trzebniów w gm. Niegowa, zabezpieczono kratą, dzięki czemu uchroniono przed zniszczeniami bogatą szatę naciekową. W tzw. Niskiej Sali zachowały się liczne gniazda stalaktytów, zaś w sąsiedniej (Sala Rysia o wymiarach 20 na 4 m) pierwsi eksploratorzy znaleźli kompletny szkielet rysia zalany naciekiem.

Jurajski park krajobrazowy „Orlich Gniazd” – (utworzony w latach 1980 – 1981 na mocy uchwały wojewódzkich rad nadzorczych w Częstochowie i Katowicach) rozciąga się od przełomu Warty pod Mstowem na północy po linię Pustynia Błędowska – Rabsztyn – Trzyciąż na południu obejmując praktycznie całą Wyżynę Częstochowską oraz fragmenty Wyżyny Olkuskiej. Powierzchnia parku wynosi 59.717 ha z czego aż 58.370 ha leży w woj. śląskim (pozostałe 1347 hektarów znajduje się w woj. małopolskim). Na terenie parku znajduje się większość „orlich gniazd” (poetyckie określenie średniowiecznych zamków wzniesionych w średniowieczu na wyniosłych wzgórzach.) W rzeźbie dominują liczne ostańce oraz pasma wapiennych wzniesień. Do najbardziej znanych należą: Skałki Mirowsko – Bobolickie w pow. myszkowskim, Skałki Rzędkowickie, Podlesickie i Pasmo Smoleńsko – Niegowskie w pow. zawierciańskim oraz Sokole Góry i Góry Towarne w pobliżu Olsztyna. W tych też rejonach występuje duże nagromadzenie jaskiń ( w obrębie Wyżyny Częstochowskiej jest ich ponad 250). 

Źródło: Vademecum ziemi myszkowskiej Marian Kotarski